Ömer Hayyam

Hayyam'ın sıkıntısı, ne yapacağını bilemeyen, aslında hiçbirşey yapamadığı ya da beceremediği için bu halde olan bir adamın çektiğiyle bir değildir. Öylesi, ölü doğmuş insanların ve kendini haklı olarak morfine ya da kokaine verenlerin sıkıntısıdır. Acem bilgenin sıkıntısı ise, bununla karşılaştırılamayacak kadar asil ve derindir. İyice düşünmüş ve herşeyin karanlık olduğunu görmüş: bütün dinler, bütün felsefeler üzerine kafa yormuş, nihayet Süleymanın lafına gelmiş bir adamın sıkıntısıdır onunki : "Gördüm ki herşey boşmuş, ruhun çektiği acılardan ibaretmiş..." ya da şu öteki kralın -daha ziyade imparator demeli- Septimus Severus'un, o da der ki: "Omnia fui, nihil..." "her şeydim, hiçbir şeye değmezmiş." Hayat, demiş Gabriel Tarde, yararsızlıktan geçerek imkansızı aramaktır.