Sınıfsız bir cemiyet

Osmanlı Avrupa'nın daha önce gördüğü rüyayı gerçekleştirmiş: Sınıfsız bir cemiyet. Avrupa bu idealle yaşamış daima. Biz ise bunu gerçekleştirmişiz. Fakat 1838 İngiliz Ticaret Anlaşması'yle biz Batı'ya teslim olmuşuz. O günden beri yarı sömürgeyiz. Yarı sömürge, tam sömürgeden çok daha fena. Tam sömürgede milli hisler şahlanır. Bunda ise öyle değil. Tam bir metres hayatı. Nikahsız evlilik. Bu anlaşmanın resmen kabulü Tanzimat Fermanı ile 1839'da. O günden beri kapitalizm girmiş ülkemize. Ve sınıflı bir cemiyet hâline gelmeye doğru gidiyoruz. Yani Batı'nın hastalığını biz de kapıyoruz, kapitalizmi almakla.