İnsan hakları mı dediniz? III

1793 yılında karışıklık çıkaran rahiplerin idamına karar verilir. Aynı yıl, bir yasa çıkartılarak iç ya da dış düşmanlarla işbirliği yapan din adamlarının idamına hükmedilir. İşbirliğinin tespiti için iki tanık yeterli sayılmaktadır. Devrim partizanları, artık din düşmanı pozisyonunu benimsemişlerdir. Hristiyanlığa karşı oluşan hareket, Paris'teki bütün kiliselerin, tapınakların kapatılmasının, bütün din veya inançların en kısa zamanda önlenmesinin öngörüldüğü bir noktaya ulaşır. Bir kilisenin veya tapınağın açılmasını isteyen kimse tutuklanacaktır; rahipler bütün kamu görevlerinden ve kurumlarından uzaklaştırılacaktır. Ne var ki, bu tür tedbirlerin İnsan Hakları Bildirisi'nin getirdiği özgürlük ilkesine aykırı olduğu çabuk farkedilir. Rebespierre, din karşıtı tedbirlerin ve tanrıtanımazlığın aristokrat bir yön taşıdığını açıklayarak Hristiyanlığa karşı çıkanların hainler, düşman ajanları olduklarını belirtir. Keza Danton, "dine karşı girişilen maskaralığa" son verilmesini ister. Çıkartılan bir yasayla "inanç özgürlüğüne karşı her türlü şiddet hareketi ve tedbiri" yasaklanır. .. 1794'te Konvansiyon, Devletle Kilise'yi ayırır. 1795 yılı içinde inanç özgürlüğü ilan edilir, Kilise mensuplarına kiliselerinden yararlanma izni verilir, onlardan şöyle bir bildirimde bulunmaları istenir: "Fransız yurttaşlarının tamamının egemenliğine inanıyorum, Cumhuriyet yasalarına boyun eğip saygı göstermeye söz veriyorum" .. 19. yüzyılın ilk yarısında İngiltere ve Fransa, insan hakları konusunda Osmanlı Devleti'ni zorlarken, henüz kendi içlerindeki sürtüşmeleri ve çatırdamaları teskin edebilmiş değillerdi.