Çok uzun yaşadığım ve pek çok kişiyi yitirdiğim için artık biliyorum ki ölüler yokluklarıyla değil de-onlarla bizim aramızda- söylenmeden kalan sözler yüzünden keder verirler asıl.

Her şeyden öylesine ırak, öyle cesaretsiz, iddiasızdım ki, hayallerden bile uzaktı çocukluğum. Öyle yüce gönüllü, yürekli ve kavgacı biri olmadığım gibi; bırakın dünyayı değiştirmeye çalışmak, kendisini değiştirmeye çalışan biri bile değildim. Becerikli ve özgüvenli birir olmadığım gibi, atılganlık ve tutkulardan da yoksundum.

Deneyimlerin sonu yoktur işte, yanılgıların da olmadığı gibi; yeter ki Allah fırsat versin insana, bir yol göstersin; o zaman, bağışların sonu gelmediği gibi, öğrenmelerin de, sözün de, eylemin de sonu hiç gelmez. Yeter ki ders alan bir yüreğiniz olsun. Tövbe etmek, hayata hep yeniden başlayabilmek ne güzel bir şey; kainatın bir kere daha kurulduğunu ve hayatın bir kere daha ve yeni baştan başladığını hissedebilmek ne güzel!

Medvedenko: -Neden daima siyah giyiniyorsunuz? Maşa: -Hayatımın yasını tutuyorum. Çok mutsuzum. Medvedenko: -Neden mutsuzsunuz anlamıyorum... (Düşünceli) Sağlığınız yerinde, babanız zengin bir adam sayılmasa da yoksul değil. Oysa benim için yaşamak daha zor. Ayda ancak yirmi üç ruble maaş alıyorum, bunun da bir bölümünü emeklilik için kesiyorlar, gene de sizin gibi karalara bürünmüyorum. (Otururlar) Maşa: -Kastettiğim para değil. Yoksullar da mutlu olabilir.

'Hayatı güzel görmek!' bu sözlerin kalemimden çıkmış olmasına inanamıyorum. Yazdığım bu kelime biraz yaradılışımda olmuş olsaydı, dünyanın en mutlu insanı olacaktım belki de. Bak elin çocuklarına biraz beceri, biraz bilgi ile huzur içinde hayatlarını sürdürüyorlar. Etraflarına nasıl da gösteriş içinde davranıyorlar. Bense hala zeka derecemden şüphe ediyorum. Ey herşeyin sahibi olan Allah! Bütün her şeyimi bana bağışlayan sensin. Keşke verdiklerinin yarısını alsaydın da, kalan yarısına teslimiyet ve huzur verseydin.

Acele etme de a dostum, biraz etrafını seyreyle! Geçme... geçip gitme de biraz bekle! Beklemeyi bilmezsen seyredemezsin! Seyredemezsen seyredildiğini fark edemezsin!

Merhum Müftü Efendi (Müftü Emin el-Hüseynî), İkinci Cihan Harbi başlayınca, baş­ka yerlerde barınamadığı için ve İngilizlerin Yahudi siyasetine karşı yardımcı olurlar ümidi ile Almanlara destek vererek, savaş yıllarını Berlin'de geçirmiştir. Medine-i Münevvere'deki ziyaretlerimiz sırasında, kendisi­nin Berlin'de yaşadığı sırada, Almanya Başkam Hitier'le, onun davet etmesi üzerine, üç kere görüştüğünü de söylemiş ve bu gö­rüşmeleri bize şöyle anlatmıştı: Hitler, ile ilk görüşmemizde, bana, İslâm âlemi hakkında sualler sordu: "Arapların İngiliz idaresinden ne gibi şikâyetleri vardır? İstekleri nedir? Araplar, İngiliz sultasından kurtuldukları gün ne yapmak isterler? Alman hükümetinin onlara ne gibi yar­dımları olabilir?" Hitler, bu gibi şeyler soruyor; ben de cevap veriyordum. Konuşmanın bir yerinde: "Osmanlıların idaresi ile İngilizlerin farkı nedir?" diye sor­muştu. Ben buna cevabım sırasında, Osmanlılardan bahsederken gözüm yaşarmış. Hitler derhal, "Müftü Efendi, ecdadınız Türk müydü?" diye sordu. Biz Hayırsız Evlâdız Hitler bunu sorunca şunları söyledim: "Hayır efendim, ecdadım Türk değildir. Fakat ben bu milleti, kendi ecdadımdan fazla severim. Eğer Osmanlı olmasaydı, İngilizler ve diğerleri, beş yüz sene evvel âlem-i İslam'a hâkim olurdu. Osmanlı olmasaydı, Endülüs'ün başına gelen hazin âkıbet, bütün Arap ülkelerinin de başına gelirdi. Bu cihetten, dinimin, imanımın, namusumun, şerefimin hamisi oldukları için Osmanlıları severim. Fakat biz ne yazık ki, hayırsız evlat çıktık. Onlar hayırsız evladına bakan baba gibiydiler. Arap âleminden bir kuruş istifadeleri, faydaları yoktu. Bilhassa Hicaz ülkesine, asırlar boyu hayrat götürdüler. Oraların geçimini temin ettiler. Biz ne yazık ki, o nimetin kadrini bilemedik, nankörlük ettik. O yüzden de, Filistin, korkarım ki İngilizlerin eline geçecek…" Bunun üzerine Hitler şu cevabı vermişti: "Müftü Efendi, endişe etmeyiniz. Benim aslanlarım İngiliz'i kovacak. Yahudinin de kökünü kazıyacağız. Bayramı birlikte yapacağız."

O ilk nesil, Kur'an'a yaklaşırken kültür edinme ve inceleme maksadı ile ve ya zevk alma ve eğlenme arzusuyla yaklaşmıyordu. Onlardan hiçbir kişi Kur'an'ı Kerim'i okurken sadece kültürünü artırmak ve ya ilmi ve fıkhi iddialarına yeni bir mesnet eklemek ve böylece kursağını doldurmak arzusuyla okumuyordu. Onlar Kur'an'ı Kerim'i okurken yalnızca Allah'ın emrini öğrenmek için okuyorlardı. Kendileriyle ilgili , içinde yaşadıkları cemiyetle alakalı olarak hem kendilerinin , hem de bulundukları cemiyetin hayatı hakkında neler söylediğini anlamak için okuyorlardı. Bu kitabın emirlerini yaşamak için duyar duymaz alıyorlardı.

Toprak benimdir demekle olmuyor efendi oğlum, seninse işleyeceksin!" "Nedir senin dediğin be Halo Dayı? Gavur daha zengindir diye bırakıp da gideceng?" "Haşa! Helbet bırakıp gitmeyeceksin! Gitmeyeceksin de, kolay yedirmezler adama, bilesin. Ne kadar emek verirsen o kadar senin olur. Çocuk da böyledir, kadın da böyledir, bahçe de böyledir...

...Artık kapitalizmin ne olduğunu anlayamıyorum. Dünya gücü, terörizmden birçok bakımdan faydalandı. Daha da kötüsü terörü içselleştirdi. Kar sistemi, sermaye dolaşımı kendi kendini tükettiği zaman terörü ilaç niyetine dağıtmaya başladığında gerçek etki açığa çıkar. Zira sistem güçlendikçe kırılganlaşıyor. Çünkü bir yanda sürekli güç kaybedenler, öbür yanda giderek gücünü artıranlar var. Güçlünün zaafı, kaçınılmaz bir biçimde, zayıfın zaafından daha belirgin. Bu şartlarda hareketsizlik bile, küreselleşen yıkıcılık karşısında otomatik bir boyun eğiş, nesnel bir suç ortaklığı anlamına kavuşuyor. Böylece bir kimsenin pişman, üzgün, baygın olması süregiden işlemleri aksatmıyor. İnsan ilişkilerini anlamlı kılan ayrımlar bile kolayca silinebiliyor. Bugün dünya gücü tarafından, bombalar eşliğinde ihraç edilen demokrasinin öncelikli etkisi böylelikle açığa çıkıyor. Sistem her şeyi otomatikman kendi çıkarına hizmet eder hale getirebiliyor. Göz dolduran küreselleşme karşıtlığı da bundan muaf değil. Her ne kadar teselli edici olmasa da, hepimizi abluka altına alan çözümsüzlüğü kayda geçirmek gerek..