mantık al-tayr

Rivayet edilir ki, Yusuf'u satarlarken Mısırlılar, onu elde etmek aşkıyla yanıp yakılıyordu. Satın almak isteyenler çoğalıp üşüşünce satanlar, beş on misli ağırlığınca misk istediler. O sırada kanlara bulanmış bir koca karı da elinde bir kaç iplik yumağı alarak, kalabalığın tam orta yerine gelip çoştu: "Ey Kenan Yusuf'unu satan tellal," dedi. "Bu çocuğun iştiyakıyla aklım başımda yok. Bunu almak için tam on yumak ip eğirdim. Gel, yumaklarımı al da Yusuf'u bana sat. Hiç söz söyleme, teslim et Yusuf'u bana..." Adam güldü de dedi ki "A saf kadıncağız, bu eşi bulunmaz inci, senin harcın değil. Değeri yüz hazine dolusu altın... Sen nerede, yumaklarınla bunu almak nerede a koca karı..." Koca karı dedi ki,"Biliyorum, bu çocuğu şu kadarcık yumakla hiç kimse satın alamaz. Fakat bana şu yeter; Görenler, dost olsun, düşman olsun, bu kadın da onun alıcılarından derler ya!

Bir adamın çevik bir kölesi vardı. Bu köle, bütün dünya işlerinden elini yumuş, arınmıştı. Geceleri ta sabah çağına kadar uyanık kalır, namaz kılar, dururdu. Efendisi köleye " Geceleyin kalkınca beni de uyandır da abtes alayım, seninle namaz kılayım." dedi. Köle efendiye şu cevabı verdi: "Kimde din derdi peydahlanırsa onu, kimse uyandırmasa da olur, uyandıran olmasa da uyanır. Sende de bir dert varsa zaten uyanıksın; gece gündüz ibadete koyulursun, aylak kalmazsın. Seni uyandıracak biri lazımsa senin için ibadet edecek başka bir adama da lüzum var demektir."Kimde bu tahassür, bu dert yoksa toprak başına. Çünkü o adam, adam değildir. Kim bu gönül derdiyle yoğrulmuşsa cehennemden de kurtulmuştur, cennetten de; ikisi de gözünde yoktur.

İbadet eden birisi Peygamberden seccade üstünde namaz kılmaya izin istedi. Peygamber izin vermedi dedi ki: Şimdi toprak da sıcaktır, kum da. Allah huzurunda sıcak kuma, sıcak toprağa yüz koy. Çünkü her yaralının yere yüz koyması, yarasını dağlamasıdır. Madem ki görüyorsun, canın yaralı, yaralıya dağlama iyi gelir. Burada gönlünü dağlamazsan sana hiç bakarlar, iltifat ederler mi? Dert meydanında gönlünü dağla. Gönül ehli, eri dağlarından tanır!