Ayten - (soldaki kapıdan girer) Bonjur Büyükbaba! Maruf Bey - Maşaallah benim hanım kızım! Şebnur'u çağırıyordum da... Ayten - Bir şey mi isteyeceksiniz? Ben yapayım. Maruf Bey - Bir sade kahve söyleyecektim... Ayten - Yoo, Büyükbaba! Ben size sade kahve tavsiye edemem! Maruf Bey - O da neden yavrum? Ayten - Bilirsiniz ki; kahvenin bileşiminde kafein vardır, kafein uyarıcıdır, kalp üzerinde etkilidir, yaşlılara zarar verir, atardamarları kastığı gibi sinirleri de yorar. Maruf Bey - Peki, içmem... (biraz daha içeri girer ve yavaş yavaş salona alışır, yerleşir) Sen bunları tifodan yattığın zaman mı öğrendin? Ayten - Ben tifoya tutulmadım ki... Maruf Bey - Ya! Saçların yeni uzuyor da ben tifoya tutulmuşsun sandım. Ayten - Hayır; saç kesmek şimdi modadır. Bugünkü beşeriyet kadınla erkeğin arasında, baştan taşkın bir alametifarika istemiyor. Maruf Bey - Acayip... Erkekler de kadınlara benzemek için öyle taşkın alametifarikaları izale mi ediyorlar? Ayten - Oo... Büyükbaba! Maruf Bey - Yani sakallarını bıyıklarını kaldırıyorlar mı? Ayten - Elbette. Bugün erkekler sakallı bıyıklı değildirler. Babama bakmadınız mı? Maruf Bey - Baban zaten biraz köseydi. Ben yaşlandıkça köseliği artmış sandım.

Baki en büyük telkin kudretini kadınların birbirlerini kıskanmamaları mevzuunda göstermeye muvaffak olmuştu. Filvaki aşka bambaşka bir mana verilmesi, kutsilik izafe edilmesi, ortaya bir "Hak âşıklığı" konması işi kolaylaştırıyordu ama gözle görülmese de halden çok iyi sezilen maddi aşk izleri meydandayken değme iradesiz ve idaresiz erkek bu hünerbazlığı başaramazdı. Zaten Baki'nin "gülzar" merasimine dahil hanımlarla olan münasebetini kötüye yormak için sağlam delil de yoktu; bu nokta müphemliğini muhafaza etmekteydi; hatta işaretler Şeyh'in lehindeydi. Onları daha ziyade Afitap ve emsali gibi basit kızlara karşı duyduğu arzunun temini için yardımcı, bilhassa gelir ve refah kaynağı olarak kullanırdı. Nitekim şimdi de ortaya bir Neşide çıkmıştı; hanımlar, mürşitlerine hizmet hususunda çırpınıyorlardı.

Yabanıl bir çam ağacında, bir sabah, tam içerdeki canın dışarı çıkmak üzere kabuğunu çıtlattığı anda, bir kelebek kozasını nasıl görme fırsatını elde etmiş olduğumu hatırladım. Bekliyor, bekliyordum; o ise gecikiyordu; benim de işim vardı… Bunun için ona doğru eğildim, soluğumla ısıtmaya başladım. Onu sabırla ısıtıyordum. Mucize benim önümde, doğal hızından daha hızlı oluşmaya başladı; kabuğun hepsi açılıp kelebek göründü. Ama ben, heyecanımı asla unutmayacağım: Kanatları kıvrıntılıydı ve açılmamıştı, bütün vücudu titriyor, kanatlarını açmaya çalışıyor, ama beceremiyordu. Bense ona soluğumla yardımcı olmaya çalışıyordum. Ama boşuna. Onun, güneşte sabırla olgunlaşmaya ve açılışa gereksinimi vardı; şimdiyse, artık vakit geçmişti. Soluğum kelebeği, yedi aylık çocuk gibi vaktinden önce, daha buruluk bir halde dışarı çıkmaya zorlamıştı. Olgunlaşmamış halde çıktı, umutsuzca kımıldadı, biraz sonra da avucumun içinde öldü. Kelebeğin bu tüylü iskeleti, sanırım ki, bilincindeki en büyük ağırlıktı. Ve işte bu gün, ta derinden anladım: Yüz yıllık yasaları oldu bittiye getirmek öldürücü bir günahtır: Ölümsüz uyumu güvenle izlemek insanın borcudur.

Zaaflarımızla uğraşmaktan vazgeçip hayat için çabalarsak başkalarının yelkenle, kürekle aldığı yolun çok üzerinde bir mesafe kaydederiz.

"Oğulcuğum, böyle şeyler uluorta konuşulmaz" dedi Halo Dayı. Delikanlı duymadı bile. "Anavatan bize yardım eder, bırakmaz bizi göreceksin." Sonra Turgut Öğretmen'den yana döndü, "Siz bakmayınız bu koca efendilere. Bunlar hâlâ Osmanlıdır! İbrahim Hoca gibilerle birleşir, tekke kurmaya heves ederler. Bakın hâlâ çıkasrmaz Osmanlı fesini başından! Sanki Türkiye kıyafet devrimi yapmamıştır!" Turgut Öğretmen'in bir türlü soramadığı soru kendiliğinden ortaya atılmış oldu ortaya. Halo Dayı'nın kendini savunma sırası gelmişti. Bir süre bekledi ihtiyar, sonunda, "Rum'un korktuğu Osmanlı'dır." diye kesti attı, "Onu şeytan görmüş gibi kaçırtan festir, fes!" Türk'e ingiliz ceketi giydirdin mi, g.tüyle güler Rum adama. Bir güven gelir ki sorma gitsin. Başlar hırlamaya!" Delikanlı belki de ceketinden utandığı için sustu. Halo dayı bastırdı, "Kıbrıs Türk'tür dersin, bak bakayım soluna? Nedir gördüğün?" "Maraş'tır işte." "Maraş'tan başka bir şey görmez misin orada? Şu otellere bak, şu yollara bak! bir de bize bak!" Magosa'yı gösterdi, sonra Turgut Öğretmen'e döndü Halo dayı, "Toprak benimdir demekle olmuyor efendi oğlum. Seninse işleyeceksin!"

... Velilerin kadına ilgi duyduğunu, onlara sevgi ve şefkat gösterdiğini, onlara kavuşma şevki ve hasreti içinde bulunduklarını anlatan İbn Arabî diyor ki: '' Kadının değerini, ondaki sırrı ve hikmeti bilenler onları istememezlik ve sevmemezlik edemezler. Onları sevmek ârifler için kemâldir. Dikkat edin, Hz Peygamber '' Kadınlar bana sevdirildi'' diyor. Sevdiren kim? Sevdirilmek sevmenin ötesinde bir şeydir ve sevmeyi içerir. Sevmek beşerî, sevdirilmek ilahî kaynaklıdır. Hak Teala peygamberine, onu kendisinden uzaklaştıran şeyleri değil, yaklaştıran şeyleri sevdirir ve kadın sevgisi erkeği Allah'a yaklaştırır.''

Çok uzun yaşadığım ve pek çok kişiyi yitirdiğim için artık biliyorum ki ölüler yokluklarıyla değil de-onlarla bizim aramızda- söylenmeden kalan sözler yüzünden keder verirler asıl.

Her şeyden öylesine ırak, öyle cesaretsiz, iddiasızdım ki, hayallerden bile uzaktı çocukluğum. Öyle yüce gönüllü, yürekli ve kavgacı biri olmadığım gibi; bırakın dünyayı değiştirmeye çalışmak, kendisini değiştirmeye çalışan biri bile değildim. Becerikli ve özgüvenli birir olmadığım gibi, atılganlık ve tutkulardan da yoksundum.

Deneyimlerin sonu yoktur işte, yanılgıların da olmadığı gibi; yeter ki Allah fırsat versin insana, bir yol göstersin; o zaman, bağışların sonu gelmediği gibi, öğrenmelerin de, sözün de, eylemin de sonu hiç gelmez. Yeter ki ders alan bir yüreğiniz olsun. Tövbe etmek, hayata hep yeniden başlayabilmek ne güzel bir şey; kainatın bir kere daha kurulduğunu ve hayatın bir kere daha ve yeni baştan başladığını hissedebilmek ne güzel!

Medvedenko: -Neden daima siyah giyiniyorsunuz? Maşa: -Hayatımın yasını tutuyorum. Çok mutsuzum. Medvedenko: -Neden mutsuzsunuz anlamıyorum... (Düşünceli) Sağlığınız yerinde, babanız zengin bir adam sayılmasa da yoksul değil. Oysa benim için yaşamak daha zor. Ayda ancak yirmi üç ruble maaş alıyorum, bunun da bir bölümünü emeklilik için kesiyorlar, gene de sizin gibi karalara bürünmüyorum. (Otururlar) Maşa: -Kastettiğim para değil. Yoksullar da mutlu olabilir.