Tanzimat'ın temel kanunları Batı hukukundan tercümedir. 1850 Ticaret Kanunnamesi Fransız Code commercial'inin, 1858 Ceza Kannunamesi Fransız Code criminel'inin çevirileridir. Bunlardan birincisi, faizi yasallaştırmanın yanısıra, İslam hukukunda yeri olmayan sınırlı sorumlu tüzel kişilik (anonim şirket) ve kambiyo senedi kavramlarını Türk hukukuna kazandırmıştır. 1863 Ticaret-i Bahriye Kanunnamesi, Fransa, Prusya ve Holanda deniz ticaret yasalarından yararlanarak hazırlanmıştır. 1879 ve 1881'de kabul edilen Ceza ve Hukuk Muhakemeleri Usul Kanunları, Fransa'dan alınmıştır. CMUK, Türk hukukuna ilk kez kamu adına kovuşturulan (kişisel şikayete bağlı olmayan) suç kavramını ve savcılık müessesesini getirmiştir. HMUK ise, şeriye mahkemelerine ait olmayan davalarda kadın ve erkeğin muhakeme usulü açısından eşitliği ilkesini kabul etmiştir. Yasama meclisi, vatandaşlık hakları, basın özgürlüğü gibi birtakım kavramları Türk devlet hayatına dahil eden 1876 Kanun-u Esasisi de şer'i hukuka değil, Fransız anayasa geleneğine dayanır. Özetlemek gerekirse, Cumhuriyetin, ceza, ticaret, idare ve anayasa hukuku reformlarıyla yürürlükten kaldırdığı şey İslam hukuku değil, Osmanlı reformunun Avrupa'dan aktarmış olduğu hukuktur. Sözü edilen alanlarda "şeriat" şayet herhangi bir devirde uygulanmış ise, 1850'lerden itibaren bu durum sona ermiş bulunmaktadır. Sadece medeni hukuk alanında, Osmanlı reformu şer'i hükümleri esas almaya devam etmiştir.

Eğer Allah'ın emrettiği ve yasakladığı şeylerle ilk karşılaşan insan bunu tabi karşılarsa, aklına uygun bulursa bu emir ve nehiylerden hiçbir şey öğrenemez. Ama bazı izleri takip edip bu emir ve nehiylerin nelere tekabül ettiğini öğrenebilirse hakikate varabilir.

1. 'Kafkasya'dan esen bir rüzgar'ın Maraş'taki serinliğidir. Fransızca, Farsca, Arapça bilen, Nakşî tarikatına bağlı, Fuzuli'den gazeller okuyabilen; öğretmenlik, defterdarlıkta memurluk, hakimlik yapan; dört kez evlenen bir babanın oğludur. Hayattan kaçıp sanata sığınan bütün çocuklar gibi "yazı"yı arkadaş edinir. 2.Lise yıllarında sessizliğinden başka farkedilen bir özelliği yoktur. Bu filozofça sessizliğin ona getirdiği ad Aristo'dur. "Bütün büyük acılar yalnızlıktan yontuldu" diyecektir yıllar sonra. 4.Evlerinde Dostoyevski, Balzac, Cervantes kitaplarıyla dolu bir kütüphane yoktur. 25 yaşına kadar kitabı yayımlanmış tek bir şair bile görmemiştir. Ancak, Rilke gibi dizeler yazar. İkinci Yeni'yi çağrıştıran, gizli ve karanlık dizeler... İşin garibi daha çok gençtir ve ne Rilke'yi okumuştur ne pazar postası biliyordur ne de ikinci yeni'yi. 5.Kendine özgü bir asalete ve doğuştan gelen artisliğe sahiptir. Necip Fazıl'ın evinde bir sohbet toplantısı vardır. Birkaç cümleden sorna "Kitaplarınıza bakabilir miyim?" diye N.Fazıl'ın sözünü keser. Sıkılmıştır. Kitapların azlığıyla şaşırır. Plakları karıştırır. N. Fazıl'ın sözünü yine keser: "efendim, hangi müzisyenleri seviyorsunuz?" diye sorar, Necip Fazıl "Betoven" dedikten sonra biraz şaşkın, biraz öfkeli, biraz hoşgörülü bir tonla: "Burada muhteşem bir konser icra ediliyor, sen orada notalarla meşgulsün." dedikten sonra "artist!" sözünü ekler. 8. İslami çevrenin ilk serüvencisidir. Bu çevreden Avrupa'yı otostopla dolaşan ilk kişidir. 11. Çocuksu bir adamdır. 'Erkek ve dalgınca büyür'. Çocukluğun gökyüzünden hiç kurtulamaz, 'Ne korkunç bir iklimdi çocukluğum- Uyku yansın- yürek mecburlansın." 16. Bir şiirinde şu dize yer alır: "Raskolnikov müthiş bir Allah ağrısı çekmektedir." 22.Her zaman paraya ihtiyacı vardır. Necip Fazıl gibi, paraya hakaretle bakar ve parayı hakaretle harcar. 29. Yaşamak adlı günlüğe, "Ne çok acı var!" cümlesiyle başlar.

1. Diriliş için gülün muştucu niteliğine umut bağlayan şair, biraz da doğduğu yerin havasına, suyuna, sözüne benzer. 2. Karakoç'un özünde daima bir doğulu soluk saklıdır. Karakoç Doğu'nun dilsiz masalını anlatan bir gül habercisidir. Direnişçi değil, dirilişçidir! Direnişte bir tükeniş, bir bitmek üzere oluş anlamı bulur. 3.Bir ülke düşler. O ülkede gül, kurtarıcı bir imgedir. Nişanlarda gül şerbeti içilir, hastalara gül şurubu ilaç niyetine verilir. Gül, baharın 'salavatı'dır. Hızır'ın fısıltısıdır. Gençlere okunan aşk ezanıdır. Gül, yeni yıl gibi evlere muştu getirir. O ülkede tabutlar gül ağacından yapılır. O ülkenin zenginliği 'baharda çobanların kavallarında, çocukların türkülerinde' dir. Gülleriyle zengindir bu ülke. Dİcle büyüsün, Dicle'nin ovaya dönük yüzleri irileşsin diyedir baharın gelişi. O ülkenin insanları gökyüznü, yaz gecelerinde deniz gibi kullanır. Sonsuzluğu ve uzakları kıyısız mavilerde arar.

28.İnsana verdiği değeri ve duyduğu derin, içten sevgiyi göstermesi bakımından evinin kapısına iliştirdiği şu not oldukça önemlidir: "Dostlar! Elektrik kesik. Kapıyı kıyasıya vurun. İçeriki odadayım. Sesinizi duyuramazsanız, lütfen bahçe kapısından geçerek pencerelerimi tıkırdatın. Sesinizi yine duyuramazsanız, balkona girip en iç odanın penceresine el atın. Gerekirse camı çerçeveyi aşağı alın. Çünkü, evdeyim. Geri dönmenizi istemem, görüşme ortamını, olanağını hiçe indirerek. Merhaba! V.G." 32.Muhsin Kızılkaya'ya göre "cennete gidecek tek ateisttir Vedat Günyol...

1.İçli kırılgan bir çocuktur. Çok küçükken, daha o zamanlarda "ben sıkıntılıyım" der gibi bakar fotoğraflarda. Uzun yolculuklara hazır bir yüzü vardır. Ece Ayhan'a göre, ilkokul döneminde çektirdiği tüm fotoğraflarda sanki az önce ağlamış gibidir. 2.Doğuştan yakışıklıdır, ancak yakışıklılığına aldırmaz, dibine dek mutsuzdur bu dünyada. Temel bakış açısı karamsarlıktır. 7.Güzel bir dizeyi yanlışlıkla yazdığı zaman "Ay kalemimden kaçmış" der. 12.14'lü hece ölçüsüyle yazdığı ilk şiirinde: "Ufacık korumuzda dolaşırdım korkuyla / Ve Allah'ı arardım serçe yuvalarında" diyen bir şairdir. 18. Aşkı için en güzel dizelerinden birini yazar: "bozuk bir saattir yüreğim, hep sende durur" 29. Cemal Süreya ardından şunu yazar: "Öldüğü gün / hepimizi işten attılar" 30. Büyük Saatin altından "Herşey akıp gider, bir katı hüzün kalır" dizesiyle geçer. 31. Bir dizesinde serüveni özetler: "her insan bir uyumsuzluktur ölü olmayınca" 32. Göğe Bakma Durağı'nda beklerken her gülün solmaya yazgılı olduğunu bilir ve şöyle yazar: "herkes ne zaman ölür / elbet gülünün solduğu akşam..."

Ölümün karşısında, ne yapsak, muvaffak olmuş bir aktördan farkımız olmayacak. O kadar, muvaffak olmuş bir aktör.

Kinsiz ve kedersiz ölüme gitmek güçtür...

Şiir bütün iptidai kavimlerde ve edebiyatlarda vardır. Şiirle düşünce aktarılamaz. Bir oyundur şiir. Sözün ölçüye sokulmasıdır. Refah devirlerinin insanının mahsulüdür. Son devirde Yahya Kemal, Necip Fazıl ve Nazım Hikmet vardır şair olarak. Necip hecede ustadır. Nesrinde iş yoktur Necibin. Günümüzde şair yetişmez, yetişemez. Evlâdım, artık şiirle kavga yapılamaz. Kavganın vasıtası nesirdir. Mehmed Akif bence şair bile değildir. Bir takım fikirleri, sözleri manzum söylemiştir, o kadar. Akif kuvvetli bir nasir de değildir. Zâten Akif bir vaizdir. İyi bir hatiptir.

Bak dostum, Valery'nin bir cümlesi vardır ki, bütün hayatta bir düstur olabilir. Bu büyük şâir, her sabah düşüncelerini yazdığı defterlerden birinde, genç bir meslekdaşına soruyor: "Her şeyden evvel bana söyleyin, mukavemetiniz nedir? Nelere karşı koyuyorsunuz?" Bence ileriye hamle kadar, ki hayatın bütün yaratıcı sırrı oradadır, bu mukavemetin de bir yeri vardır. Çünkü hakikatin muzaffer olması gereğini ancak onun sayesinde buluruz. Gittikçe artan teklifleri, o mukavemet sıralar ve seçer. Biz bu mukavemet fikrini kaybettik. Çünkü mukavemet demek yeniye karşı sırtım çevirip oturmak demek değildir. Şişli cami'inde yaptığımız gibi. Mukavemet, her an uyanık olmak demektir. Ön siperdeki nöbetçi bölüğü gibi. Bizim mukavemetimiz yok. Demin fıkaralığı itham ettim. Servete karşı da yok. Ne eskiye, ne yeniye, hiçbir şeye mukavemet edemiyoruz.