materyalizm

Ondokuzuncu yüzyıl sonunda ve yirminci yüzyıl başında önce fi­zikteki gelişmeler eski fiziği model alarak kurulan materya­list dünya görüşlerini sarstı. Fizikteki ve ilim felsefesindeki çalışmalar sonunda önce pozitivist bilgi anlayışı sarsıldı; in­san zihninin dünyayı anlamamızda pasif değil aktif bir rol oynadığı anlaşıldı. Kaldı ki, İlmî düşüncenin dış dünyadan toplanan malûmât üzerinde yaptığı sınıflamalar, soyutlama ve tahliller onun ilgilendiği realiteyi ister-istemez değiştiriyordu. En pozitif ilim denilen fizikte bile maddenin en ufak parçalarının doğrudan doğruya bilinemediği, bunlar hakkındaki bilgimizin âlimlerin sübjektif tasvirlerine dayandığı gö­rüldü. Öyle ki, Max Planck gibi büyük bir fizik âlimi fiziğin ilimden ziyâde sanat olduğunu söylüyordu. Nihâyet, hakika­ti aramada ilmin dışında birtakım geçerli metodların da bu­lunduğu kabul edildi: Sanat, din ve ahlâk tecrübesi. Hattâ Einstein İlmî araştırmanın hem kaynağında, hem yönlendirilmesinde dinî insiyâkın bulunduğunu iddiâ etti. Zihnin maddeden daha önemli olduğu kabul edildikten sonra bu sonuca varmamak imkânsızdı.

Öyle görünüyor.Sen kalbiyle çok mücadele etmiş bir insansın. Senin bütün materyalist emellerin azgın kalbinden korktuğun,ona gem vurmak istediğin içindir. Belki bütün materyalizm,insan kalbinin lirik hamlelerini bastırmak içindir.Yani maskeli bir spiritüalizm anladın mı? Hakiki ve ciddi materyalistler, ki hayvanlardır, materyalist olduklarının farkında değildirler;içinde materyalizme karşı iştiyak duyan insan,ihtiraslarının azgınlığından korkuyor,iradesinin iplerini meçhulün elinden alarak sağlam kazıklara bağlamak,sarih ve muayyen olmak istiyor,ruhun uçurumlarından şuurun düzlüğüne çıkmak ihtiyacını duyuyor,kalbini boğmak sevdasındadır.Böyle zamanlarda,bilhassa böyle zamanlarda bir kadın bütün hesapları altüst edebilir.Dikkat et.Senin bütün hayatın sevgilerine hücum etmekle geçmiştir.Şüphesiz en çok sevdiğin adam babandı.Ona isyanın kendi kalbini boğmak ihtiyacından doğdu.Materyalizm,modern hayat…Bunlar vesilelerdir.Belki yeninin eskiye taarruzu da bizi hatıralara esaretten kurtarmak ve kalbimizin en aziz muhtevalarını boşaltmak içindir.Bu mücadeleye birtakım felsefi mezhep isimleri veriyoruz.İhtirasla akıl arasındaki ezeli mücadele.

Mavi bir çini saksının kenarından sarkan pembe güller gibi akşamın renkleri ufkun yanından taşıyor.Ben hâlâ mahzunum.

…..hala içinde o merak vardı: “İlk sebep nereye kadar uzanıyor?” İlk sebep? Allah’a inananlar için Allah’a kadar gider;işkembesinden başka şeye inanmayanlar için işkembede kalır .

Ben ruhunu inkâra çalışan ve her duygusunu,her muhakemesini vücudunun,hazım cihazının taleplerine irca etmeğe kat’i surette karar vermiş insandım.

-Bence bu gibi meselelerin (komünizm, sosyalizm gibi meselelerin) hallini güçleştiren nedir,bilir misin? İçinde hem büyük bir hakikat,hem de büyük bir vehim,büyük bir yalan ve mugalâta bulunmasıdır.Hakikat insanı büyüler ve onun açtığı kapıdan içeriye bütün yalanlar kolaylıkla girer.