Demek istediğimiz şu: Sosyalist blokun 1990 yılında çökmüş olması, birdenbire ve olaya tekaddüm eden son birkaç yıl içinde vuku bulmuş bir olay olarak izah edilemez. Detant denilen Doğu ile Batı arasındaki yumuşama politikasının kökeni 1960'lardan beri süregelmiştir. ABD ile SSCB arasında zaman zaman göürnüşte iplerin kopma noktasına geldiği anlarda bile her iki taraf liderlerinin her şeye rağmen "detant'ın zedenelnmeyeceğini" vurgulamaları daima ilgi çekmiştir. Çünkü detant politik yumuşamanın değil, iktisadi ve ticari yumuşamanın ve daha doğrudan bir deyimle menfaatin adı idi. ABD ve Batı Avrupa meşeli uluslararası şirketlerin Sovyetler Birliği'ne ve mteki sosyalist ülkelere yaptıkları iktisadi yatırımların adı, nazik bir diplomatik adlandırmayla anılmakta ve ona "detant" denilmekteydi.

Fakat buna rağmen, İslam'ın demokratik bir düzen öngördüğünü söyleyemiyoruz. Yani İslam'la demokrasinin temas halinde olduğu ileri sürülememektedir. Neden? Soruyu şöyle de ortaya koyabiliriz: İslam, demokrasi ile aynı şey ise, demokrasi de İslam'la aynı şey olması mantık icabıdır. Şimdi bu durumda ben demokrasiye İslam adını versem, kabul edilebilir bir yaklaşım içine girmiş olur muyum?

Demokratik Batı ülkelerinde Müslümanlara Türkiye'de olduğundan daha çok ve teminat altında bulunan haklar "bahşediliyorsa", bu, o ülkelerdeki siyasi iktidarın bu husustaki iradeyi ve tasarruf gücünü kendi elinde tuttuğunun emniyeti içinde oluşuyla izah edilebilir.

Kavgalardan, çatışmalardan beteri, bir taraf komünist, öte taraf din düşmanı; bir taraf satılmış, öte taraf insan beyni ve kalbi ile beslenen canavar! Böylece, iki taraf için de tek kurtuluş yolu karşı tarafın ezilmesi., yok edilmesi! Ya biz, ya onlar! "Kuklacı ipleri kaçırdı mı, ne?" diye düşünmeye başlamıştı Rahmi. Demek Başkent'i bütünleştiren sadece Gazi değilmiş; hesabı çıkarlar ve aklının ermediği başka ilişkiler de düzenlermiş; çünkü, Türkiye bir de baktı, Yunus Nadi, gazetesinde, Gazi'ye resmen meydan okuyor! Bunun da anlamı pek açıktı ve; "Ya Serbestçilerin ezilmesinde bizimle birlikte olursun, ya da bize karşı," demekten başka bir şey değildi. Yani, seçim, meçim; iktidarın el değiştirmesi lâftı; bir taraf -mutlaka- ezilecekti, ezilmeliydi. Ve, bu da, belki, millî irâdenin bir garip tecellisi., millî irâdeye bir acayip uyuş idi.

Genelde, normalleştirmeye, yani sıradanlaştırmaya karşı çıkan özerk özneler olduğunu düşünmek insana bir nebze olsun teselli veriyor. Henüz, hepimiz sürüleştirilmedik, çok şükür. ‘Sürüden ayrılanı kurtların kaptığına inandırılmış, böylece toplumu değil ama ‘sürü’yü idealleştirmiş olan bir toplulukta, ‘normalleştirme’ye karşı çıkan aykırı (özerk) bireylerin oluşması çok zordur. Ama bakın, gene de çıkıyor işte!.. Örnek mi? Kemal Tahir… Kemal Tahir, kendilerini Batılı gibi göstermeye çabalayan bir sürü şark kurnazının, ‘şark kurnazı’ diye karalamaya çalıştığı gerçek bir Batılı kaldı. Ve bence kurusıkı cücelerin hâkim olduğu bu ülkede, bedenin boyutlarıyla değil, ama ruhunun boyutlarıyla biraz fazla Batılı kaldı. Kemal Tahir ifratla tefrit arasında, sadece bu iki had’de yaşamaya yazgılıymış gibi görünen Türk entellijansiyasına , ifrattayken tefriti, tefritteyken ifratı değil; ama bu iki had dahil, hangi konumda olursa olsun her ikisini de sorgulamayı belletmeye çalıştı. Aklın yolunun bir olduğuna inanmış bir entellijansiyaya aklın yolunun bir değil, birçok olduğunu anlatmaya çabaladı. Ve bence aklın yolunun bir olduğunda direten bu entellijansiya için biraz fazla safdil kaldı. Kemal Tahir, tarihsizleştirmeye karşı Tarih’i savunduğu için resmî tarihçileri, tarihleştirmeye karşı ‘karşı Tarih’i savunduğu için de gayri resmi tarihçileri ürktü. Resmi tarihçileri ürküttüğü için biraz fazla Osmanlı, gayri resmi tarihçileri ürküttüğü için de biraz fazla anti-marksist olmakla suçlandı. Kemal Tahir, özerk zihinli bir bireydi…

Ve gazeteler -Meşrutiyet döneminden kalma çirkin gelenek hortlamış- habere ihanetleri ve fıkra, makale üslûbları ile, çamur atmaktan, sövmekten, böylece de kendilerini seçen okuyucuları birer savaşçı yapmaktan başka bir şeyi umursamaz görünüyorlardı. İki yanda da, kaleminden kan damlayan yazarlar vardı. Ve Rahmi, hiç de az olmayan rastlantılarla, onları okuyan veya dinleyenlerin şehveti andıran bir haz duyduklarını görmüştü: İlk günlerde amcasını düşünür ve, " insan dediğine bir de düşman lâzım" derdi. Sonra sonra; "İnsan'a asıl lâzım olan düşman" demeye başladı. Artık eski Roma arenalarını ve ölüm kalım savaşçılarının., ya öldürmeye, ya da öldürülmeye mahkûm savaşçıların seyircilerini., bu seyirden aldıkları zevki hatırlar olmuştu. Arada bir fark vardı: Türkiye'deki seyirciler çoktu, bütün milletti ve çoğunda da arenaya atlamak, savaşmak ve alkış toplamak hevesi vardı. Ve gazeteler, özellikle de gazete yazarları onları nasıl bıçak kullanacaklarını, bıçağı nereye ve nasıl vuracaklarını öğretiyordu: Fırkalardan, makalelerden kapılan cümleler bunlardı.

Aşk meyli ile din meyli birbirinin yakın akrabasıdır. Aşkta umduğunu bulamayan, yahut bahtsızlığa uğrayan yahut da hırsını yenemeyen insan, bilhassa kadın teselliyi, tavizi, tatmini ekseriya dinde arar; şiir ve esrar tarafı kuvvetli olan mistisizmi tercih eder. Hepsinin esası şehvettir. İptidai kavimlerde dinin bir zulüm şeklini alması, ayinlerde kan dökülmesi de bu sebeptendir; iki meylin birbirine karışmasındandır.

NeXT bilgisayarların her yerde kapışılması umudunun belirmesinden aylar önce, satış raporları felaket haberi vermeye başlamıştı bile. Steve'in pazarlama ekibi Amerika'nın en büyük üniversitelerinden çok sayıda önemli alıcının katılacağı bir yemek daveti düzenledi. Bu insanlar, Steve'in NeXT makineleri için hedef kitlesini temsil ediyordu; davet o kadar önemliydi ki Steve yemeğe bizzat katıldı. Yemek aperatiflerle başladı. Arkasından tabaklar toplandı ve salata servisi yapıldı. Salata tabaklan da toplandıktan sonra, garsonlar "tatlıları" getirdi. Masadaki üst düzey NeXT yöneticisi şaşırmıştı; önemli müşteriler de öyle. Bunun açıklaması şuydu: Biri hata yaparak içinde dana eti bulunan mönüyü onaylamıştı. Son dakikada Steve kendi vejetaryen programının görmezden gelindiğini keşfetmişti; bunun üzerine personele ana yemeğin atlanmasını emretmişti. Sebzeler bile servis yapılmayacaktı. Mönü kendi beslenme programına uymadığı için, Steve en iyi müşterilerinden oluşan bir grubun sadece aç kalmasına değil, kendi yargı becerisinden de şüphe etmesine izin vermişti.

Babam Yahya Hikmet Yavuz için 1967 yılında, ölümünden hemen sonra yazdığım bir yazıda şöyle demiştim: ''Çoğu kez senin için 'niye bu kadar hoşgörür?' diye düşünmüşümdür. En mutsuz günlerimizde bile senin baş kaldırdığına tanık olmadık. Emekliye ayrılıp Fatih'in arka sokaklarında, kiralık katlarda, bir kar gecesi annemle birlik olup sana yüklenmemiş miydim? Başkalarına yapılan haksızlıkları hoşgörmeyen sen, haksızlık sana yapılınca niçin susuyordun? '38 yıl bu devlete şerefle hizmet etmemiş miydin)(...) Savaş yıllarında boydan boya zeytin ağaçlarıyla kaplı bereketli topraklar üzerindeki bir Batı Anadolu ilçesinde (...) halkın kirli kara ekmeği bile bulamadığı yıllarda bir ağanın 'küçük beye armağanımız olsun efendim!' diye bir teneke beyaz peyniri getirdiği gece, utanmazlığını suratına bir balta gibi indirerek jandarmalara teslim etmemiş miydin? 'Ben oğlumun boğazından haram lokma geçirmem!' (...) senin Anadolu'nun 15 şu kadar ilçesinde halk düşmanlarına karşı açtığın savaşı kimseler bilmedi.(...) Senin için olağandı çünkü bunlar. Bu senin ödevindi. Hiç kimse, ödevini yaptı diye övülemezdi, övülmeye hak kazanmış değildi. Övgü, Allah'a mahsustu sence.''

İnsanoğlunun yapıp etmeleri arasında kendisini en şaşırtan davranışların neler olduğu sorulduğunda Platon demiş ki: " Çocukluktan sıkılırlar ve büyümek için acele ederler ve fakat sonra çocukluklarını özlerler.Para kazanmak için sağlıklarını yitirirler,ama sağlıklarını geri almak için de para öderler.Yarınlarından endişe ederlerken bugünü unuturlar. Sonuçta ne bugünü, ne de yarını yaşarlar.Hiç ölmeyecekmiş gibi yaşarlar,ancak yaşamamış gibi ölürler." Bugünü,yani şimdiyi, yani anı unutmak aslında ne acı verici değil mi? Elde olmayan bir gelecek adına eldeki biricik şeyi,şimdi'yi terketmek... Sahip olduğumuz en kıymetli 'şey' karşılığında, yani zaman'a mukabil, ne kadar değersiz meta varsa onları almaya çalışmak....Ölümü düşünmeden ,ölümün gelişini beklemeksizin yaşayabileceğini sanmak...Varlığa gelir gelmez dönmeye başlayan yaşam ibresinin hızlanıyor olmasına aldırmadan sözümona 'mülkiyet' edinme hırsıyla sağa sola saldırmak, hem de bize ayrılmış 'zaman' payının azaldığını bile bile...