Sömürünün en tipik kahramanlarından birisi olan Firavun, ezdiği insanların sadece maddi varlıklarına değil,düşünce yargılarına bile göz koymuştu. "Musa'nın rabbine inandık" deyip secdeye varınca Firavun şöyle bağırmıştı: "Ben size izin vermeden mi inandınız?

1960'ların başlarında bir çok insan, hayatta en önemli şeyin dürüstlük, çalışkanlık, gayretlilik, vefakarlık ve başkalarına saygılı davranmak olduğunu söylerdi. mutlu olup olmadığımı hatırlamıyorum bile. bu elbette ki 'mutlu değildik' demek değil, sadece odak noktamız bu değildi.

Ne yazık ki ahmaklık ilahi bir lütuf olup çabayla vuslatına erilemez. İnsan kendisini öldürebilir ama sadece gerektiği kadar anlamaya karar veremez.

Her ne kadar İkinci Dünya Savaşı öncesinin Hitler Almanyası tutkunluğumuz sonunda, birçok eşraf ve ayan çocuklarımız, ağa, efendi, bey, paşa belinden inmelerimiz özel liseleri bitirip burs alıp Almanya'ya atlayıp, oranın ünlü birahanelerinde epey hüner gösterip başka zanaatların da doktorluklarını, sözgelimi, tarım, hesap, hayvancılık, hatta hokkabazlık, gübrecilik, domuzculuk zanaatlarında da doktorluk elde etmişlerse de, genellikle bu doktor lafı, hekim takımının üstünde kalmıştır.

Din ona, dünyanın ve içindeki her şeyin tümüyle pislikten ibaret olduğunu, temiz kalpleri ve yüce ruhları aldatamadığını, bu bataklıkta pis sularla kendinden geçip sevinen kurtçuklardan başka bir şey olmadığını öğretmişti. Böylece ne aldatılmak ne de çamurlara bulanmak istemeyen o, şehri ve şehrin gürültü patırtısını terk etti. Gözleri intizarda bırakıp, onun gibisinin gelişini asla beklemeyen bir köye geldi.

Bir hayatı yalanlardan temizlemek, onu olduğu gibi sadece kendi hakikati olarak ortaya koymak güzel şeydi.

DOKTOR Latince'de ÖĞRETEN, OKUTAN anlamına geldiği gibi kalıplaştıran, DOGMATİZE eden anlamına da gelir. Günümüzde hiçbir memleketin doktorları, hiç kimseye bir şey öğretmediklerine, okutmadıklarına göre, kelimenin ilk iki anlamı zamanla ufalanıp kaybolmuş yerine son, belki de asıl anlamı yani DOGMACI anlamı yaşamakta bulunmuştur.(Bizde bu iş, biraz daha kitaba uygun bulunmaktadır. Çünkü Tıbbiye'den, son yüzyıldır hekim anlamına doktor çıkacağına, sürüyle politikacı, şair, yazar, iş adamı, hepsinden yaygını da, rapor tüccarı, sıhhat dolandırıcısı yetişmektedir ki, bunun da ayrıca üstünde durulmaya değer.)

Düşüncesine devam etti: "O halde niçin bu noktadan hareket etmemeli; mesela sevilen ayrılığına en az tahammül edilendir; yahut gerçekten sevilen bizim kainatla birleşme noktamız oluyor demeli!..."

Biliniz ki (muttakiler dışında) insanlar dört gruptur. Bazısını fesat yapmaktan ancak nefsinin adiliği, silahının körleşmesi ve malının azlığı alıkoyar. Bazısı kılıcını çekmiş; şerrini ilan etmiş; atlılarını ve piyadelerini toplamıştır. Ele geçireceği bir mal, önderlik edeceği bri atlı birliği veya yükselteceği bir minber için kendini şart koşmuş; dinini helak etmiştir. Dünyayı nefsine ve Allah katında nail olacağına karşılık bir bedel olarak düşünmen ne kötü bir ticarettir! Bazısı dünyayı ahiret ameliyle ister de ahireti dünya ameliyle istemez. Kendisini alçak gönüllü göstermeye çalışır, adımlarını yakın atar, elbisesini sıyırır, emanet için nefsini süsler. Allah'ın örtüsünü Allah'a isyana vesile kılar. Bazısını ise nefsinin zayıflığı ve sebebinin kesilmesi iktidarı istemekten uzaklaştırmıştır. Böylece hal, onu kendi durumuyla sınırlamıştır. Kanaatin adıyla süslenir ve züht ehlinin elbisesiyle ziynetlenir. Bundan dolayı ne gece ziyaret edilecek ne de gündz uğranılacak kimse olur. Bunların dışında, dönülecek yerin hatırlanmasının bakışlarını indirdiği ve kıyamet korkusunun gözyaşlarını akıttığı adamlar kaldı. Onlar, bazen cemaatten ayrılıp yalnız yaşayan, bazen mağlup olan bir korkak, bazen ağzı bağlı bir suskun, bazen samimi bir isteyen ve bazen de acılı bir üzgündürler. Takıyye, onların bilinmesini engellemiş, zillet onları kapsamıştır. Onlar tuz denizindedirler. Ağızları suskun, kalpleri ise yaralıdır. Usanıncaya kadar kendilerine nasihat edilmiştir. Hor görülünceye kadar zorlanmışlar, azalıncaya kadar öldürülmüşlerdir. Dünya, sizin gözünüzde akasya zamkının posasından ve yün kırpıldığında ortaya çıkan artıktan daha değersiz olsun! Sizden sonra gelenler sizden ders almadan önce, siz kendinizden önce yaşayanlardan ders alın. Dünyayı yererek terk edin, o kendisine sizden daha fazla bağlı olanları terk etmiştir!

Ey insanlar! İnatçı bir çağda ve nankör bir zamanda yaşamaya başladık. Bu zamanda iyilik yapan kötülük yapmış sayılıyor; zâlim olan daha fazla serkeşlik yapıyor. Bildiklerimizden yararlanmıyoruz; bilmediklerimizi ise sormuyoruz. Bize uğramadıkça felaketten korkmuyoruz.